Ակսել Բակունցի եղբոր՝ Վահան Բակունցի նամակը թանգարանի հիմնադիր տնօրեն Քաջիկ Միքայելյանին

Հարգելի Քաջիկ.

Շատ զգացված եմ Ձեր անկեղծ խոսքերի համար, որ Դուք գրում եք իմ Գորիս գալու համար: Անկեղծ շնորհակալություն եմ հայտնում Ձեր եղբայրական առաջարկության մասին՝ Տուն–թանգարանում աշխատելու: Ուրիշ պայմաններում գուցե այդ առաջարկությունը իմ մեջ ցանկություն առաջացներ ընդհանրապես Հայաստան վերադառնալու: Բայց ցավոք սրտի պիտի ասեմ, որ գնալուս հիմնական պատճառը չի վերացված: Ունենալով արյան խիստ բարձր ճնշում (այդքան տարի չէի իջնում Քաջարանի ամենաբարձր սարերից, արդյունաբերություն էի ստեղծում երկրի համար, չխնայելով ոչ սիրտ, ոչ կյանք), ես այլևս չեմ կարողանում դիմանալ բարձր տեղանքին: Նույնիսկ Երևանում, ինչպես ցույց տվեց անցյալ իմ այցը, արդեն երկրորդ օրը արյան բարձր ճնշումս բարձրանում է մինչև 200–ի: Դա վտանգավոր և առայժմ անբուժելի երևույթ է:

Միակ փրկությունը միջին գոտում ապրելն է: Այստեղ, Մոսկվայում ես ինձ համեմատաբար լավ եմ զգում, քանի որ նույնիսկ առանց դեղեր գործադրելու, ճնշումը դառնում է 160/80, որը ինձ համար օպտիմալ է:

Ինչ արած: Դժբախոությունները իրար հետևից հնձեցին կանաչած արտերը և թողեցին ինձ այսպիսի մեծ թշվառության մեջ: Ինձ համար մեծ ուրախություն ու հանգստություն է, երբ ստանում եմ ընկերներից, բարեկամներից նամակներ, որտեղ լինում են շատ խնդիրներ, շատ առաջարկություններ ընդհանուր և մասնակի կյանքի մասին: Այդ ցույց է տալիս, որ այս աշխարհում դու մենակ չես:

Օրվա մեծ մասը զբաղվում եմ կարճլիկ պատմվածքներ գրելով: Մտադիր եմ հիմնական գիրքս – «Հուշերը» լույս տեսնելուց հետո, հրատարակչության դատասեղանին դնել կարճ պատմվածքներիս ժողովածուն: «Հուշերը» այսքան ժամանակաշրջանում շատ է վերափոխվել: Եղել են մեծ կրճատումներ, վերափոխումներ, ավելացումներ: Նա խմբագրված է Սերո Խանզադյանի կողմից և հիմա իր հերթին է սպասում հրատարակչությունում: Ասում են Պետական կոմիտեն որոշել է այս տարվա պլանում նախատեսել նրա լույս ընծայումը:

Իմ այսքան հեռու լինելս և Հրատարակչության մի շարք ընկերների ոչ բարի մոտեցման արդյունքով, չնայած իմ ներկայությամբ ընդունված շեֆության որոշմանը, ամեն ոք իր գործն է առաջ գցում:

Ի՞նչ արած, բողոքելու տեղ չկա: Կերակրում են միայն խոստումներով:

Պիտի ասեմ, որ կյանքիս հիմնական նպատակներից մեկը, ամենակարևորը, դա Տուն–թանգարանին օգնելու հարցն է:

Օգտվելով ասված խոսքից, մի քանի տեղեկություններ եմ ուզում հայտնել Ձեզ՝

1. Վաստակավոր ու ժողովրդական նկարչուհի Ասլամազյանը արդեն վերջացնում է Ակսելի և մամայի նկարների հաջող կոմպոզիցիան: Պայմանավորվել եմ հետը, որ Հնդկաստանից վերադառնալուց, ուր նա գնացել է Ջ.Ներույի անվան մրցանակը ստանալու, մոտավորապես փետրվար–մարտ ամիսներին, նա նկարը կվերջացնի և ես հնարավորություն կունենամ այն ուղարկելու Ձեզ՝ թանգարանում (Ակսելի մեմորիալ սենյակում) ցուցադրելու համար:

2. Ավելի քան տասը տարի է, ինչ ես ճգնում էի հաստատուն կապեր հաստատել Ամերիկայում ապրող, հայ գրող և լրագրող Սանսիվանսի հետ: Նա եղել է Ակսելի մոտիկ ու անբաժան ընկերը սկսած 1912 մինչև 1920թ.: Նա եղել է Գորիսում, քանի անգամ, եղել է մեր տանը, մեր այգում: Լավ գիտի ծնղոներիս, ինձ: Գնացել է նույնիսկ Խոզնավար՝ ամուսնացած քույր Աստղիկին տեսնելու:

Այժմ ինձ հաջողվել հաստատել ամուր կապեր, և նա իր վերջին նամակում խոսք է տալիս գրելու Ակսելի մասին շատ կարևոր հուշեր: Ինքը իր ժամանակ եղել է զորավար Անդրանիկի քարտուղարը: Նա պատրաստել է հուշերի մի գիրք, «Ճանապարհներ և ճշմարտություն», որը այժմ անտիպ է, որտեղ շատ անգամ է անդրադառնում Ակսելին՝ մեջ բերելով նրա նամակներն ու հուշերը:

Նա սկսած մյուս նամակից, խոստացել է գրել Ակսելի մասին:

Այդ ամենը շատ կարևոր պիտի լինեն, նամանավանդ Ակսելի այդ ժամանակաշրջանի մասին: Տեսնենք՝ ինչպիսի հաջողությունների կհասնեմ:

3. Դեռ 1936թ. Մոսկվայում եղած ժամանակ Ակսելը և Հ.Բեկնազարը գնացել են կոմպոզիտոր Ա. Խաչատրյանի մոտ՝ խնդրելով նրան գրելու «Զանգեզուրի» համար երաժշտություն: Ա.Խաչատրյանը համաձայնվել է գրելու և սկսել է աշխատել: Որից հետո սկսվել են 1936թ. դեպքերը: Հ.Բեկնազարը նկարը փրկելու նպատակով որպես հեղինակ իրեն է ներկայացրել և այլն:

Հատուկ նամակով ես դիմել եմ Ա.Խաչատրյանին, հիշողությունների կարգով մի քանի խոսք գրել թանգարանին՝ նկարագրելով այդ դեպքը: Նա խոստացել է այդ անելու և լուսանկարը նվիրելու թանգարանին:

Այդ ամենը ստանալուց հետո ես կուղարկեմ Ձեզ, կարծում եմ այդ լրացումները մեծ ավանդ կբերեն թանգարանին:

Ինձ Մեղրուց ընկերները ուղարկել են Հ.Հովհաննիսյանի հոդվածը՝ «Բակունցի տուն–թանգարանը», լուսանկարներով, որտեղ կաք և Դուք «Ցուրտ աղբյուրի» մոտ:

Հույս ունեմ, որ ամառվա ամիսներին կլինեմ Գորիսում: Ուզում եմ մեր սարերում, ջինջ խոտերում, լեռ քարերի վրա նստել ու խորհել անցածը:

Կարոտ բարևներով Ձեր՝ Վահան Բակունց

21 հունվարի 1973թ.

Մոսկվա