ԹԵՀՄԻՆԱ ՄԱՐՈՒԹՅԱՆ / Ակսել Բակունցը Սերո Խանզադյանի կյանքում

Գրողների փոխհարաբերությունների բացահայտման հետ կապված հարցերը հետաքրքիր ու կարևոր գրականագիտական թեմաներ են: Այս ասպարեզում կատարված որոնումների և ուսումնասիրությունների շնորհիվ պարզվում են նրանց աշխարհայացքի, կենսափիլիսոփայության, գեղագիտության տարբեր կողմերի, նախասիրությունների, գրական ճաշակի մի շարք առանձնահատկությունները, նաև նոր կողմերով հարստանում, փոխլրացվում են կենսագրական նյութերը:

Որոշակի հետաքրքրություն են ներկայացնում նաև գրական ու կենսական առնչությունների ու արժևորումների այն դրվագները, որոնք միավորում են մեր հայրենակից մեծանուն գրողներ Ակսել Բակունցին և Սերո Խանզադյանին:

Բակունցից հետո գրիչ վերցնել և ինքնահատուկ ոճ ու նյութ բերել գրականություն, այնքան էլ հեշտ գործ չէր: Եվ ոչ միայն այն պատճառով, որ նույն հող ու ջրի, նույն միջավայրի ծնունդ էին, այլև գրական ավանդույթի յուրացման տեսանկյունից՝ որպես նոր արժեքների ստեղծման հիմք: Փաստ է`որքան խորությամբ է գրողը յուրացնում նախորդ գրական փորձը, այնքան ինքնատիպ ու բարձրաժեք են նրա ստեղծագործությունները: Սերո Խանզադյանն այն գրողն էր, որ ըստ ամենայնի գիտակցում էր դա և ճիշտ յուրացրեց բակունցյան ավանդույթի սնուցիչ երակը՝ հարստացնելով իր ստեղծագործական աշխարհը: Պատահական չէ, որ 1960-80-ականների մի շարք արձակագիրների, այնպես էլ Սերո Խանզադյանի գեղարվեստական աշխարհի ձևավորման գործում առանձնահատուկ տեղ ունեցավ Ակսել Բակունցը, որի հանդեպ հենց սկզբից էլ մեծ պաշտամունք ուներ, գիտակցում էր նրա հսկայական դերը հայ արձակի զարգացման գործում՝ նրան համարելով իր մեծ ուսուցիչը:

Բակունցը ամբողջ կյանքում ուղեկցել է Խանզադյանին, եղել նրա հետ՝ ոչ միան մանկության, պատանեկության շրջանի տպավորություններում, այլև ստեղծագործական ներշնչանքներում ու որոնումներում. Խանզադյանը Բակունցի եղերական կորստի ցավի անմիջական կրողն էր, գրական մասունքները փրկելու նախանձախնդիրն ու գրական փառքը վերականգնելու առաջամարտիկը։

Կարինե Մեսրոպյան/ԼՈՐ ԳՅՈՒՂԻ ՀԵՔԻԱԹԸ

Պատմի՛ր, – խնդրում եմ պապիս[1], – ինչպիսի՞ն էր քո Ալեքսան վարժապետը: Սիրո՞ւմ էիք նրան:

Պապիս դեմքը պայծառանում է: Ժպտուն աչքերը կարծես նայում են ուրիշ աշխարհից: Երկար լռում է: Գիտեմ՝ վաթսուն տարիների հեռավորությունն է կտրում մտովի, ու քիչ անց ես լսելու եմ հին ու սիրելի մի պատմություն:

Պապս գյուղի ջրվորն է:

Մեր գյուղը ձորերի մեջ է՝ հիմնադիր Լորիկ իշխանի մահարձանով, հնամենի եկեղեցիներով, «լուսնի մեջ քնած խաղաղ արտերով», իրար շուքից արբած ձյուն ու ծաղիկներով, իրենց թեժ կրակից մենակ ու լուռ այրվող մասրենիներով, թելիկ-մելիկ առուներով, գյուղի անդորրը հսկող Ջրկասարով, երկնքի կոպերից կախված Գյազբելով…

1960-ականներին՝ Լորում իր նախագահության տարիներին, պապս գյուղի համար տնկել է խնձորենու մեծ այգի: Հիմա՝ այգին ջրելուց հետո, թեք է ընկել իր սիրած ծառի տակ փռած կարպետին և հանգստանում է: Մեր դիմաց բլուրներ են՝ դեղնին տվող ցորենի արտերով, սարալանջը հատող ճանապարհով:

– Այս ճանապարհով դարասկզբին՝ բերքառատ աշնան մի պայծառ օր, Տաթևից մեր գյուղ է եկել Խրիմյան Հայրիկը: Ես չեմ տեսել, հայրս է պատմել: Ողջ գյուղը դուրս է եկել նրան դիմավորելու գյուղի կամրջի մոտ: Գյուղացիները մինչև եկեղեցի գորգեր են փռել, որպեսզի նրա ոտքը գետնին չառնի: Եկեղեցու ճանապարհն անցնում էր այգիների միջով. ծառերը ճկվել էին տանձի ու խնձորի առատ բերքից, գետինը՝ ծածկված գորգերով ու մրգերով: Հասնելով Դռնապանի ձորալանջին, որտեղից ողջ գյուղը երևում է ասես ձեռքի ափի մեջ, տեսնելով այդ առատությունն ու գեղեցկությունը՝ կանգնեցրել է ձին ու բացականչել. «Ահա՜ թե ինչին դրախտ կըսեն: Թող Աստծո օրհնությունն ըլլա այս Լոր գյուղի վրա…»:

ՀԱՍՄԻԿ ԲԱԴԱԼՅԱՆ / Երբ առաջին անգամ այցելեցի Ակսել Բակունցի տուն-թանգարան

Ձեզ ենք ներկայացնում Թանգարանների միջազգային օրվա առթիվ Սյունիքի մարզի հանրակրթական դպրոցների 9-12-րդ դասարանների աշակերտների շրջանում հայտարարված շարադրության մրցույթի մրցանակակիր (երկրորդ տեղ), Կապանի թիվ 10 միջնակարգ դպրոցի 11-րդ դասարանի աշակերտուհի Հասմիկ Բադալյանի աշխատանքը: 

Հիմա անգամ չեմ հիշում՝ արևո՞տ, թե՞ անձրևոտ օր էր, բայց մի բան հաստատ հիշում եմ՝ այդ օրը կայացրի այնպիսի որոշում, որի համար չեմ փոշմանել մինչ օրս։ Գրքերս էի փնտրում, չէի հիշում, թե որը որտեղ եմ դրել։ Երկար փնտրտուքից հետո գտա իմ հոգուն հարազատ «Գրականության» դասագիրքը։ Հանկարծ գրքի արանքից տերևի նման օրորվելով՝ մի բան ընկավ։ Շփոթմունքից գիրքը ևս վայր ընկավ ձեռքիցս՝ բացված վիճակում։ Երևի կմտածեք՝ ինչ անփույթ եմ, չէ՞։ Բայց եթե դուք էլ լինեիք իմ փոխարեն, նույն վիճակում կհայտնվեիք։ Գրքի բացված էջերի վրա Ակսել Բակունցի կենսագրությունն էր և նրա ստեղծագործությունը, իսկ կողքին այն, ինչ ընկել էր ՝ երկար ժամանակ խնամքով պահված այցետոմսն էր։ Երբ ձեռքս առա այն, անգամ չէի հիշում ՝ ինչ էր ու որտեղից։ Բայց հետո հիշեցի։ Դա մի այցետոմս էր, որը հնարավորություն էր տալիս աշակերտներին այցելել ՀՀ թանգարաններ կամ պատկերասրահներ, թատրոններ և համերգասրահներ։ Արդեն ուզում էի տեղը դնել և փակել գիրքը, երբ հայացքս կանգ առավ գրքի և հրավիրատոմսի՝ միմյանց համընկնող հատվածների վրա․ Բակունց և թանգարան։ Մի ակնթարթ փակեցի աչքերս ու խորհեցի․ «Գրականություն, Ակսել Բակունց և այցետոմս, մի՞թե կարելի է բաց թողնել այսպիսի հնարավորությունը»: Եվ որոշեցի՝ ինչ գնով էլ լինի, պիտի գնամ։ Ուսումնական տարին գրեթե մոտենում էր իր տրամաբանական ավարտին։ Արևը կամաց-կամաց իր տեղն էր զբաղեցնում երկնակամարում։ Իսկ ես արդեն մեկ շաբաթ է՝ պլանավորում էի ուղևորությունս դեպի Գորիս։ Սակայն այդ մասին նույնիսկ չէի հայտնել ծնողներիս, քանի որ համոզված չէի, որ կստացվի, ուստի այդ հարցով որոշեցի դիմել դասընկերներիս։ Հենց որ ցանկացա պատմել, մտքումս մի փայլուն գաղափար ծնվեց․ «Իսկ ինչու՞ չգնալ այնտեղ հենց ձեզ հետ»։ Միանգամից բարձրաձայնեցի։ Երևի ոչ ոք չէր սպասում այդպիսի առաջարկի։ Ինչևէ, մեծ դժվարությամբ որոշվեց՝ գնում ենք Գորիս։ 

ՆՈՒԲԱՐ ՂՈՒԿԱՍՅԱՆ /Իմ սիրելի Բակունցյան կերպարը

Ձեզ ենք ներկայացնում Թանգարանների միջազգային օրվա առթիվ Սյունիքի մարզի հանրակրթական դպրոցների 9-12-րդ դասարանների աշակերտների շրջանում հայտարարված շարադրության մրցույթի մրցանակակիր (երկրորդ տեղ), Դարբասի միջնակարգ դպրոցի 12-րդ դասարանի աշակերտուհի Նուբար Ղուկասյանի  աշխատանքը: 

Իմ առջև թեք ընկած քարն է` վրան դեղին մամուռ: Մաքրում եմ մամուռը, հանում շրեժի ծաղիկը, որը, չգիտես ինչու, միայն նրա քարի մոտ է բուսնում, քամի՞ն է քշել սերմը, թե՞ սերմն էլ գիտի` ով է թաղված այդտեղ: Խոնարհ Սուքիասի Անդրեասյան` ծնված 1898թ., մահացած` 1927թ.-ին: Սա, էլ ուրիշ ոչինչ: Բայց ոչինչն ամեն ինչ է, ամեն, ամեն ինչ:Այստեղ Խոնարհն է թաղված, ով գերե՞ց արձակի մեծ վարպետ Ակսել Բակունցին ու տարա՞վ, տարա՞վ նրա սերը, թե՞ պահեց, որ տա դարբասցի Սուլթանին: Խոնարհն այստեղ, մեր գյուղում է երկրորդ անգամ հարսնացել, այստեղ է ծնել իր երկու զավակներին` Արշավիրին ու Սեդրակին: Նրանք էլ են այստեղ թաղված, մորից քիչ վերև, իրենց հոր` Սուլթանի կողքին: Խոնարհն էլ է որդի կորցրել, Խոնարհի որդիներն էլ են անմայրացել, և Սուլթան դային նոր կին է բերել տուն` Արշավիրին ու Սեդրակին պահող, իր շորը լվացող: Բայց Խոնարհն ուրիշ էր: Սուլթան դային սերը կորցրած պիտի ապրեր և, Խոնարհին մուսա դարձրած, թառ պիտի նվագեր ծնունդ-կնունքի: Շրջիկ թատրոնը Դարբասում բեմականացրել է «Խոնարհ աղջիկ» պատմվածքը, և Սուլթան դային չի խանդել, այլ վիրավորված ասել է. 

-Էս հինչ Մարքրիդի էն տիրալ Խոնարհիս տեղ. Խոնարհս գյոզալ էր, գյոզալ… 

Պատմվածքը դասարանում չենք անցնում, գնում ենք Լոր` գերեզմանատան դպրոցը, և ընթերցում տող առ տող: Կարդում եմ չքնաղ պատմվածքը, իմ առջև իմ գյուղն է բացվում, ինձ հարազատ ժայռն ու քարը, կածանն ու ծերպը: Ես էլ հեղինակի հետ լսում եմ անտառի կամաց խշշոցը, միրհավի կանչը ու Խոնարհի մեղմ ձայնը` 

Թոո՜ղ: 

ՄԱՐԻԱ ԼԱԼԱՅԱՆ/Իմ սիրելի բակունցյան կերպարը

Ձեզ ենք ներկայացնում Թանգարանների միջազգային օրվա առթիվ Սյունիքի մարզի հանրակրթական դպրոցների 9-12-րդ դասարանների աշակերտների շրջանում հայտարարված շարադրության մրցույթի մրցանակակիր (առաջին տեղ), Գորիսի թիվ 4 ավագ դպրոցի 11-րդ դասարանի աշակերտուհի Մարիա Լալայանի աշխատանքը: 

Կարծես թե դարձել եմ ես տուն,

Բոլորն առաջվանն է կրկին...

Եթե Սյունյաց գրական նկարչի վրձնահարվածների երկու իրար շատ նման գլուխգործոցների ձեռքը ընկնեին աշնան երգչի այս տողերը, անկասկած կարցունքոտվեին նրանց աչքերը. Լառ-Մարգարը կգնար այգի, բահը կտնկեր գետնին, ինքը պառկեր չորացած բարդիների կողքին ու նայեր ճյուղերի արանքից դեպի վեր։ Հազրոն իր անբաժան ծիրանի փողը կնվագեր կտուրին, բայց այս անգամ` մի այլ նվագ։ Իսկ ես` բարեբախտաբար այդ տողերին ծանոթ եղածս, կարող եմ ասել, թե ինչ եմ անում ամեն անգամ դրանք կարդալիս։ Նստում եմ ու սուզվում, սուզվում եմ մտքերի անծայրածիր տիեզերքը, որտեղ հիշողությունները կինոժապավենի նման կայծակնային արագությամբ հաջորդում են մեկը մյուսին։ Պահեր,ընդամենը վայրկյաններ, բայց ինչպիսի՜...

Արցախցի եմ, Արցախի հենց սրտից` վսեմափայլ Ստեփանակերտից։ Մի տարի է, ինչ կյանքն ինձ բերել է մի նոր ու անզուգական վայր, որը պետք է ինձ շատ բան սովորեցներ կյանքում։ Բակունցի օջախը դարձավ ինձ համար նոր տուն, ինչպես Արևելյան Հայաստանը` Հազրոյի ու Լառ-Մարգարի համար։ Նրանք հայոց մեծ ողբերգության ականատեսներն են, ովքեր ստիպված հեռացան ու բնակություն հաստատեցին իրենց երկրորդ հայրենիքում։

ՄՐՑԱՆԱԿԱԲԱՇԽՈՒԹՅՈՒՆ ԱԿՍԵԼ ԲԱԿՈՒՆՑԻ ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆՈՒՄ

Մայիսի 20-ին «Թանգարանների գիշեր» համաեվրոպական տոնի շրջանակներում Ակսել Բակունցի տուն-թանգարանում տեղի ունեցավ Սյունիքի մարզի հանրակրթական դպրոցների 9-12-րդ դասարանների աշակերտների շրջանում հայտարարված բակունցյան թեմաներով շարադրության մրցույթի արդյունքների ամփոփումն ու մրցանակաբաշխությունը:

Տոնի առթիվ հյուրերին ողջունեց թանգարանի վարիչ Վարդան Սարգսյանը՝ կարևորելով թանգարան-դպրոց կապի ամրապնդմանն ուղղված նման կրթամշակութային ծրագրերի իրականացումը, որը թանգարանի ուղղություններից մեկն է:

Դպրոցականներին առաջարկված թեմաներն էին՝ «Նամակ Ակսել Բակունցին», «Զրույց Ալպիական մանուշակի հետ», «Իմ սիրելի բակունցյան կերպարը», «Երբ առաջին անգամ այցելեցի Ակսել Բակունցի տուն-թանգարան»: Շարադրության​ ներկայացման վերջնաժամկետը մայիսի 7-ն էր:

Մրցույթին մասնակցել են Սյունիքի մարզի 23 դպրոցների 41 աշակերտներ: Մասնակից դպրոցներն են՝ Գորիսի Ա.Բակունցի անվան թիվ 1 ավագ դպրոցը, թիվ 2 հիմնական դպրոցը, թիվ 4 ավագ դպրոցը, Կապանի թիվ 3, թիվ 8 և թիվ 10 միջնակարգ դպրոցները, Արծվանիկի միջնակարգ դպրոցը, Սիսիանի թիվ 4 հիմնական դպրոցը, Շաքիի միջնակարգ դպրոցը, Անգեղակոթի միջնակարգ դպրոցը, Լորի միջնակարգ դպրոցը, Դարբասի միջնակարգ դպրոցը, Շաղաթի միջնակարգ դպրոցը, Ձագիկավանի միջնակարգ դպրոցը, Բնունիսի միջնակարգ դպրոցը, Վաղատուրի միջնակարգ դպրոցը, Տաթևի միջնակարգ դպրոցը, Խնձորեսկի Գ.Սևունցի անվան միջնակարգ դպրոցը, Հալիձորի միջնակարգ դպրոցը, Կորնիձորի միջնակարգ դպրոցը, Հալիձորի միջնակարգ դպրոցը, Վերիշենի միջնակարգ դպրոցը, Որոտանի միջնակարգ դպրոցը։

Թեհմինա Մարության /Հայկ Դանղյանը և նրա արժեքավոր նվիրատվությունները Ակսել Բակունցի տուն-թանգարանին

«1956 թվից հայ գրական մեծերի հետ Ձեզ էլ եմ դասարան տարել և իմ սաների զգայուն հոգիներին հաղորդակից դարձրել Ձեր շենշող ստեղծագործությունների կախարդական հմայքը…»:

Հայկ Դանղյան

Ակսել Բակունցի տուն-թանգարանը հիմնադրվել և տարիների ընթացքում արժեքավոր ցուցանմուշներով համալրվել է բացառապես նվիրյալների ջանքերով: Նախ և առաջ գրողի եղբոր՝ Վահան Բակունցի, ապա և մտերիմ ընկերերի, հարազատների, այս կամ այն կերպ նրա հետ առնչված ազնվագույն մարդկանց շնորհիվ պահպանվել, հայտնաբերվել, կորստից փրկվել և թանգարանին ի պահ են տրվել ժամանակի փորձություններին դիմակայած բազմաթիվ կարևոր նյութեր՝ ձեռագրեր, լուսանկարներ, գրողի անձնական իրերը, զանազան վավերագրեր, գրքեր, նամակներ, կտավներ և այլն: Յուրաքանչյուր արժեքավոր ցուցանմուշ թանգարանում հանգրվանելու իր ուշագրավ պատմությունն ունի, որոնց կանդրադառնանք առանձին-առանձին:

Ակսել Բակունցի և նրա տուն-թանգարանի նվիրյալների շարքում երախտառատ անուն է Հայկ Դանղյանը(1904-1989): Անվանի մանկավարժը ծնվել է 1904 թվականին Էջմիածնում: Երկար տարիներ հայ գրականություն է դասավանդել Էջմիածնի մանկավարժական ուսումնարանում և Խաչատուր Աբովյանի անվան միջնակարգ դպրոցում։ Դանղյանի աշխատանքներից մի քանիսը հրատարակվել են առանձին գրքերով, տպագրվել հանրապետական մանկավարժական մամուլում։ Շատ հայ մեծերի հետ է մտերիմ եղել: Առանձնակի պաշտամունք է ունեցել Ակսել Բակունցի հանդեպ: Արժանացել է պետական պարգևների, իսկ 1965 թվականին՝ ՀԽՍՀ վաստակավոր ուսուցչի պատվավոր կոչման:

Հայկ Դանղյանի շնորհիվ կորստից փրկվել և Ակսել Բակունցի տուն-թանգարանին են նվիրաբերվել երեք կարևոր հրատարակություն, որոնք լույս են տեսել գրողի կենդանության օրոք՝ 1. Ա.Բակունց, Խաչատուր Աբովյանի «անհայտ բացակայումը» (Ե., Պետհրատ, 1932թ.), 2. Ն.Գոգոլի «Տարաս Բուլբա» վեպի հայերեն թարգմանությունը, թարգմանիչ և առաջաբանի հեղինակ՝ Ակսել Բակունց (Ե., Պետհրատ, 1934թ.), 3. Ջոնաթան Սվիֆտի «Գուլիվերի ճանապարհորդությունը» երկի հայերեն թարգմանությունը, խմբագիր և առաջաբանի հեղինակ՝ Ակսել Բակունց, թարգմանիչ՝ Կարեն Միքայելյան (Ե., Պետհարտ, 1934թ.):

Բակունցի գնդակահարությունից հետո՝ 1930-ականների ահուսարսափի պայմաններում ինչպե՞ս են այս գրքերը պահպանվել և ապա հասել թանգարան, ի՞նչ արժեք են ներկայացնում, ի՞նչ առնչություններ է ունեցել Հայկ Դանղյանը Ակսել Բակունցի հետ - այս հարցերին է նվիրված հրապարակումը, որը պատրաստվել է թանգարանի արխիվային նյութերի հիման վրա:

Թեհմինա Մարության / Յո՞ երթաս, Սիրա՛ս

1970 թվականի սեպտեմբերի 16-ին Գորիսում հանդիսավորությամբ բացվեց Ակսել Բակունցի տուն-թանգարանը: Հազարավոր գորիսեցիներ ու հյուրեր էին հավաքվել տուն-թանգարանի բացմանը: Եկել էին տեսնելու կարճ, բայց լուսավոր այդ կյանքի սրբացած մասունքները, հարգանք մատուցելու եղերաբախտ ու պայծառանուն գրողին:

Թանգարանի բացման առիթով Երևանից ժամանած գրողների պատվիրակությունը գլխավորում էր հայ արձակագիր, թարգմանիչ, «Կալեվալա» ընկերության (Ֆինլանդիա) պատվավոր անդամ (1974), ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1968), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ (1934 թվականից), ԽՄԿԿ անդամ (1924 թվականից) Հմայակ Սիրասը[1]:

Խորհրդային վարչակարգի փառապսակը վայելող այս մեծապատիվ անձին Հայաստանի գրողների միության կողմից վերապահվել էր Բակունցի տուն-թանգարանը պաշտոնապես բացելու և գրողին ըստ արժանվույն մեծարելու պատիվը: Որքան էլ զարմանալի թվա, այդ առաքելությունը պետք է իրականացներ ոչ թե մաքուր կենսագրություն ունեցող մի արժանավոր գրող, այլ 1930-ականներին Բակունցի դեմ մահացու զրպարտություններ ստորագրած ոհմակի ներկայացուցիչներից մեկը՝ նույն ինքը Սիրասը, որ 1937-ի սպանդին իր ուժերի ներածին չափով մասնակցելուց հետո, որպես «օրինականացված» միջակություն, «կուսակցական երկաթյա կարգապահությամբ» շարունակում էր վայելել կյանքը, պատվավոր կոչումներ ու տիտղոսներ փախցնել, կարևոր պատվիրակություններ գլխավորել, բարձր ամբիոններից սրտառուչ ճառեր արտասանել «մայրենի գրականության նվիրյալների», այդ թվում՝ Բակունցի մասին՝ ափսոսանք հայտնելով, թե ինչու «շուտ կտրվեց նրա կյանքի թելը», և որ նա «ամեն տեղ է», ամենքի, նաև ի՛ր «սրտում և զգացմունքների աշխարհում»: Բակունցի կյանքի թելը կտրելուն նպաստած, իր անցյալից չամաչող այս գրչակը, հայտնվելով դարակազմիկ իրադարձության կենտրոնում, հավանաբար կարծում էր, որ տարիները մոռացության են մատնել դեպքերն ու դեմքերը, մշուշել մարդկանց հիշողությունը, այդպես նաև իր գրչի զարհուրելի արտադրանքը «կուսակցության երկաթյա կարգապահությունը խախտած» Բակունցի և նրա գրական ընկերների դեմ՝ հրապարակված «Գրական թերթ»-ի 1936 թվականի թիվ 21 համարում, որը ներկայացնում ենք ստորև.

Բացվում են թանգարանի պատմության էջերը. ցուցադրություն և բանախոսություն

Մարտի 4-ին Ակսել Բակունցի տուն-թանգարանում տեղի ունեցավ թանգարանի պատմության էջերի, առանձին դրվագների լուսաբանմանը նվիրված արխիվային նյութերի ցուցադրություն, որն ուղեկցվեց բանախոսությամբ։

Թանգարանի գիտաշխատող, բ.գ.թ., դոցենտ Թեհմինա Մարությանը խոսեց երկու նյութի շուրջ` «Բակունցի տուն-թանգարանի բացման հանդիսությունը և Հմայակ Սիրասը», «Հայկ Դանղյանը և նրա արժեքավոր նվիրատվությունները թանգարանին»` ներկայացնելով արխիվային հետաքրքիր նյութեր և լուսանկարներ։

1970 թվականի սեպտեմբերի 16-ին Գորիսում հանդիսավորությամբ բացվեց Ակսել Բակունցի տուն-թանգարանը: Թանգարանի բացման առիթով Երևանից ժամանած գրողների պատվիրակությունը գլխավորում էր արձակագիր Հմայակ Սիրասը, որ 1930-ականներին մահացու զրպարտություններ էր ստորագրել Բակունցի և նրա գրական ընկերների դեմ։ Իր անցյալի սև էջը քողարկելու համար Սիրասը, որ ժամանակին դագանակը ձեռքին գրել էր սովորեցնում Բակունցին, փորձեց բոլոր հնարավոր միջոցներով ինքնահաստատվել նրա գրական լուսապսակի շուրջ՝ որպես հուշագիր՝ բարեկամի կեղծ դիմակով, որպես հատուկ առաքելությամբ Գորիս գործուղված խորհրդային գրող՝ գրչակից ընկերոջ կեղծ դիմակով: «Եվ ինչու՞ էր Սիրասին թվում, թե իր կյանքի այդ էջը փակված է, իր գրական հեղինակությունը՝ փրկված, փրկված նախ՝ Բակունցի մաքրագործված փառքով»,-նշեց բանախոսը: Թանգարանի արխիվային հավաքածուներում պահպանվում են Սիրասի մեքենագիր ելույթը, դրա ձեռագիր քաղվածքը, որը ցանկացել է զետեղված տեսնել ցուցափեղկում, նամակները` ուղղված թանգարանի հիմնադիր տնօրեն Քաջիկ Միքայելյանին, գրառումը հուշամատյանում թանգարանի բացման առթիվ և այլ ուշագրավ վավերագրեր, որոնք լույս են սփռում Սիրասի մարդկային նկարագրի վրա։ Ի վերջո, արխիվները բացվում են և ժամանակն ամեն ինչ իր տեղն է դնում։

ՎՇՏԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ

Խոր կսկիծով տեղեկացանք Արցախի գրողների միության նախագահ, ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ, Ստեփանակերտի «Գրիգոր Նարեկացի» համալսարանի ռեկտոր, բ.գ.դ. պրոֆեսոր, գրականագետ, բանաստեղծ Վարդան Հակոբյանի մահվան մասին:

Նա առանձնահատուկ էր թե՛ որպես պրպտուն գիտնական, թե՛ որպես կրթական գործի բազմափորձ կազմակերպիչ, թե՛ որպես բանաստեղծ և, իհարկե, որպես մարդ ու քաղաքացի, ով ուներ բարձր արժեհամակարգ։

Նրա հերթական այցելությունը Ակսել Բակունցի տուն֊թանգարան 2022 թվականի հունիսի 13֊ին` գրողի ծննդյան օրը, ցավոք, դարձավ վերջինը. մենք վերստին լսեցինք նրա բազմախորհուրդ խոսքը, որով արժանին մատուցեց պայծառանուն գրողին։ Նա Գորիսի և թանգարանի լավ բարեկամն էր, Բակունցի ստեղծագործության ջերմեռանդ երկրպագուն։

Վարդան Հակոբյանի կերպարը թանկ ու օրինակելի է մեզ համար։ Նրա վաստակը արժանի է խոնարհման և հպարտությամբ է լցնում մեր սրտերը:

Պատկառելի է նրա ավանդը Արցախի պետականաշինության, կրթության, գիտության, մշակույթի զարգացման գործում։

Ակսել Բակունցի տուն֊թանգարանի կոլեկտիվը` ի դեմս վարիչ Վարդան Սարգսյանի, ցավակցում է Վարդան Հակոբյանի հարազատներին, մտերիմներին, գործընկերներին, կիսում կորստյան վիշտը:

Նրա հիշատակը պայծառ կմնա մեր սրտերում։

Ակսել Բակունցի տուն-թանգարան